ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ. ਪਹਿਲਗਾਮ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚਾਲੇ ਤਣਾਅ ਸਿਖਰ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਇੱਕ ਸਖ਼ਤ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਸਿੰਧੂ ਜਲ ਸੰਧੀ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਫੈਸਲਿਆਂ ਤੋਂ ਨਿਰਾਸ਼ ਹੋ ਕੇ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਨੇਤਾ ਲਗਾਤਾਰ ਜੰਗ ਬਾਰੇ ਗੱਲਾਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਜਿਹੇ ਮੁੱਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਧਮਕੀਆਂ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਾਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਆਰਥਿਕ ਤਾਕਤ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਭੰਡਾਰ। ਅਜਿਹੇ 7 ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਉੱਤੇ ਵੱਡੀ ਲੀਡ ਹਾਸਲ ਕਰ ਲਈ ਹੈ।
ਜਿੱਥੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਜੀਡੀਪੀ, ਸਟਾਕ ਮਾਰਕੀਟ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਸਥਿਤੀ ਲਗਾਤਾਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਹੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਕਰਜ਼ੇ ਅਤੇ ਗਰੀਬੀ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਡੂੰਘਾ ਡੁੱਬਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਰ ਸ਼ਾਇਦ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਬੁਰੇ ਇਰਾਦਿਆਂ ਵਾਲੇ ਨੇਤਾ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੇ ਕਿ ਇਹ ਅੰਕੜੇ ਕੀ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਤੇ ਉਹ ਮੂਰਖ ਆਗੂ ਭਾਰਤ ਵਿਰੁੱਧ ਜੰਗ ਜਿੱਤਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਜਿੱਤਣ ਦੀ ਗੱਲ ਤਾਂ ਭੁੱਲ ਜਾਓ, ਜੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਬਾਰੇ ਵੀ ਸੋਚਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਤਬਾਹੀ ਦੇ ਕਹਿਰ ਤੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਬਚਾ ਸਕਦਾ। ਖੈਰ, ਆਓ ਆਪਣੀ ਅਸਲ ਖ਼ਬਰਾਂ ‘ਤੇ ਵਾਪਸ ਆਈਏ, ਅਤੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੀਏ।
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਮਹਿੰਗਾਈ ਕਾਰਨ ਮਰ ਰਿਹਾ ਹੈ
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਲੋਕ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਆਰਥਿਕ ਮੋਰਚੇ ‘ਤੇ ਦੁੱਖ ਝੱਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਾਲ 2024 ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਔਸਤ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦਰ ਲਗਭਗ 24% ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀਆਂ ਦਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਲੋਕ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਕਈ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਰਾਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ ਨੂੰ ਲੁੱਟਣ ਦੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਆਈਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚੂਨ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦਰ ਸਿਰਫ਼ 4% ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਰਹੀ, ਜੋ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਆਰਥਿਕ ਨੀਤੀਆਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਥਿਰ ਅਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹਨ। ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਖੁਦ ਸੋਚੋ, ਇੱਕ ਦੇਸ਼ ਜੋ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਮਹਿੰਗਾਈ ਕਾਰਨ ਮਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਲੜਨ ਬਾਰੇ ਕਿਵੇਂ ਸੋਚ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੇ ਤੋਂ 10 ਗੁਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਹੈ।
ਆਰਥਿਕ ਅੰਕੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੌਣ ਅੱਗੇ ਹੈ?
ਆਰਥਿਕ ਮੋਰਚੇ ‘ਤੇ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਭਾਰਤ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ। ਅੱਜ ਭਾਰਤ ਦੀ ਜੀਡੀਪੀ ਲਗਭਗ $3.7 ਟ੍ਰਿਲੀਅਨ ਹੈ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਤੀਜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਬਣਨ ਵੱਲ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਜੀਡੀਪੀ ਸਿਰਫ਼ 340 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਹੈ। ਇਹ ਫ਼ਰਕ ਉਸ ਭਿਆਨਕ ਗਰੀਬੀ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਸੰਕਟ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਗੁਜ਼ਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਭਾਰਤ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਹੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਕਰਜ਼ਿਆਂ ਲਈ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੜਕਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵੀ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਪਿੱਛੇ ਹੈ
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪਿੱਛੇ ਹੈ। ਯੂਨੈਸਕੋ ਦੇ 2025 ਦੇ ਅੰਦਾਜ਼ੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਾਲਗ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ ਲਗਭਗ 76.32% ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਦਰ ਸਿਰਫ਼ 59.13% ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਭਾਰਤ ਆਪਣੀ ਜੀਡੀਪੀ ਦਾ 4.5-4.8% ਸਿੱਖਿਆ ‘ਤੇ ਖਰਚ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਿਰਫ 2.9% ਖਰਚ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੈ। ਬਿਹਤਰ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਹੋਰ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਬਣਾ ਰਹੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਆਪਣੀ ਅਗਲੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਲੋੜੀਂਦੇ ਸਰੋਤ ਅਤੇ ਮੌਕੇ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਫੌਜੀ ਤਾਕਤ ਵਿੱਚ ਕੌਣ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਹੈ?
ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਫੌਜੀ ਬਜਟ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਦਾ ਰੱਖਿਆ ਬਜਟ ਇਸ ਵੇਲੇ 78.7 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਰੱਖਿਆ ਬਜਟ ਸਿਰਫ਼ 7.6 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦਾ ਫੌਜੀ ਬਜਟ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨਾਲੋਂ ਲਗਭਗ ਦਸ ਗੁਣਾ ਵੱਧ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਸਿੱਧਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਕੋਲ ਵਧੇਰੇ ਆਧੁਨਿਕ ਹਥਿਆਰ, ਬਿਹਤਰ ਸਿਖਲਾਈ ਸਹੂਲਤਾਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਫੌਜੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਕੋਲ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਧਨਾਂ ਦੀ ਬਹੁਤ ਘਾਟ ਹੈ।
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸਿਹਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਸਟਰੈਚਰ ‘ਤੇ ਪਈ ਹੈ
ਸਿਹਤ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਹਾਲਤ ਬਹੁਤ ਤਰਸਯੋਗ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਆਪਣੇ ਸਿਹਤ ਖੇਤਰ ‘ਤੇ ਆਪਣੀ ਜੀਡੀਪੀ ਦਾ ਲਗਭਗ 4% ਖਰਚ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਕੁੱਲ ਸਿਹਤ ਖਰਚ 2.9% ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ‘ਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਖਰਚ ਸਿਰਫ਼ 1.2-1.5% ਹੈ। ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸਿਹਤ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਬਹੁਤ ਮਾੜੀ ਹੈ। ਕੋਵਿਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਿਹਤ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਵਿੱਚ ਕੀਤੇ ਤੇਜ਼ ਸੁਧਾਰਾਂ ਦੀ ਹੁਣ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਭੰਡਾਰ ਦੇ ਅੰਕੜੇ
ਜਦੋਂ ਫਾਰੇਕਸ ਰਿਜ਼ਰਵ ਦੀ ਗੱਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਹਾਲਤ ਬਹੁਤ ਮਾੜੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਕੋਲ ਇਸ ਵੇਲੇ ਲਗਭਗ $678 ਬਿਲੀਅਨ ਦਾ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਭੰਡਾਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਆਰਥਿਕ ਝਟਕਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਕੋਲ ਸਿਰਫ਼ 8 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦਾ ਭੰਡਾਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਖਰੀਦਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਖ਼ਜ਼ਾਨਾ ਖਾਲੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੰਗ ਲੜਨ ਦੀ ਗੱਲ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਸੁਪਨਾ ਹੀ ਰਹਿ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਸਟਾਕ ਮਾਰਕੀਟ ਦਾ ਸ਼ੇਰ ਕੌਣ ਹੈ?
ਸਟਾਕ ਮਾਰਕੀਟ ਦੇ ਮੋਰਚੇ ‘ਤੇ ਵੀ, ਪਾਕਿ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪਿੱਛੇ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਸਟਾਕ ਮਾਰਕੀਟ ਇਸ ਸਮੇਂ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਮਾਰਕੀਟ ਕੈਪ ਲਗਭਗ $4 ਟ੍ਰਿਲੀਅਨ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਸਟਾਕ ਮਾਰਕੀਟ 100 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਤੋਂ ਘੱਟ ਦੇ ਮਾਰਕੀਟ ਪੂੰਜੀਕਰਣ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਹੈ। ਇਹ ਅੰਤਰ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਵਿੱਤੀ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਦਾ ਵੱਡਾ ਸਬੂਤ ਹੈ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਤੇ ਤੱਥਾਂ ਤੋਂ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਫੌਜੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਗੋਂ ਆਰਥਿਕ, ਵਿਦਿਅਕ, ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਵਿੱਤੀ ਹਰ ਮੋਰਚੇ ‘ਤੇ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪਿੱਛੇ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਜੰਗ ਦੀ ਧਮਕੀ ਦੇਣਾ ਜਾਂ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦੇਣਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਲਈ ਆਤਮਘਾਤੀ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਸਲੀਅਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਹਾਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਜੰਗ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਰਾਹ ‘ਤੇ।
